Verbeter de wereld, begin met ambitie. Morele ambitie, dus. Rutger Bregman maakt zich er sterk voor. In september sprak hij erover op Amsterdam Business Forum 2023. We stelden hem alvast 5 vragen.

1. Amsterdam Business Forum gaat over Impact maken, wat heb je daarmee?

“Een heleboel! Ik zie het als een van de grote tragedies van onze tijd dat zoveel mensen hun talent verspillen.

De antropoloog David Graeber (1961-2020) sprak ook wel van bullshit jobs, banen die mensen zélf nutteloos vinden. Opmerkelijk genoeg gaat het dan vaak over mensen met prima salarissen en prachtige diploma's. Dat is toch zonde?

Een fulltime carrière bestaat uit 80.000 uur. Hoe je die schaarse tijd besteedt, is volgens mij een van de belangrijkste morele keuzes van je leven.”

2. Hoe werkt morele ambitie op organisatieniveau?

“Bedrijven kunnen ook morele ambitie ontwikkelen. Het is eigenlijk vrij simpel:

• Je begint met de vraag wat de grootste wereldproblemen zijn.
• Vervolgens vraag je je af hoe je als organisatie het verschil kunt maken.

Maar: wees niet tevreden met alleen wat marketing, zoals een paar bomen planten. Leg de lat echt hoog. Als het gaat om het verbeteren van de wereld, kunnen we best wat rendementsdenken gebruiken. Meer is meer.”

3. Welke Nederlandse voorbeelden kun je hiervan noemen?

“In Nederland lopen we voorop als het gaat om de eiwittransitie, van dierlijk vlees naar plantaardig en gecultiveerd vlees. Neem bedrijven als Meatable en Mosa Meat, ik geloof dat zij historisch werk aan het verrichten zijn.

In 2013 produceerde een team onder leiding van Mark Post de eerste gecultiveerde hamburger, waar geen dier voor was geslacht. Inmiddels is de eerste productielocatie in Maastricht open, waar straks honderdduizenden hamburgers per jaar worden gemaakt. Dit soort initiatieven maken me trots om Nederlander te zijn.”

4. Stel je wil de morele ambitie in je bedrijf vergroten, maar je bent niet de eindbeslisser. Wat kun je dan doen?

“De econoom Albert O. Hirschman zei dat je in principe twee opties hebt: exiten voice. Je kunt een andere baan zoeken of je stem verheffen. Wat de beste optie is, hangt af van je persoonlijke situatie.

Ik denk dat veel werkgevers zelf ook beter moeten nadenken over hoe ze hun talent willen behouden. Er is een grote groep mensen die nu met het gevoel rondloopt dat ze hun talent aan het verspillen zijn – en als werkgever kun je dat soort mensen zomaar kwijt zijn.”

5. In veel organisaties is angst voor verandering. Hoe doorbreek je die?

“Het begint met het omarmen van je ongemak. Het is een feit dat mensen met morele ambitie vaak een prijs betalen voor hun idealen.

Een voorbeeld: de abolitionist Thomas Clarkson legde van 1787 tot 1793 maar liefst 35.000 mijl af om overal pamfletten en petities tegen de slavenhandel te verspreiden. Te paard, vaak ’s nachts. Op zijn 33e  kreeg hij een totale zenuwinzinking, of wat we nu een burn-out zouden noemen. Jaar in jaar uit had hij zijn brein doordrenkt met afschuwelijke feiten, cijfers en beelden van de slavernij. 

Nee, Clarkson was niet erg mindful, en hij had het waarschijnlijk beter wat rustiger aan kunnen doen. Niemand heeft er baat bij als werelderbeteraars op hun 33e instorten. Maar hij kreeg in ieder geval geen burn-out van het staren naar suffe Powerpoints en Excelsheets.”

Meer over Rutger Bregman